HISTORIA SZKOŁY W PIGUŁCE
Lata 1912- 1930
Historia szkolnictwa w Pewli Wielkiej sięga początków XX wieku. Braki w prowadzeniu dokumentacji w tym czasie sprawiły, iż pierwsi nauczyciele pozostają nieznani z imienia i nazwiska, a charakterystyka środowiska edukacyjnego w przysiółku Adamki stanowi wielką niewiadomą. Dodatkowo upływ czasu i wydarzenia historyczne spowodowały znaczne braki w materiałach źródłowych. Luki w dziejach szkoły często wypełniają opowiadania naszych przodków, które są przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Jak można wywnioskować z opowiadań i ze skromnej dokumentacji, nauka odbywała się w domach w przysiółkach takich jak: Adamki, Buławka, Maciejni, Polana oraz Syguty. Nauczyciele uczyli dzieci czytać, pisać i liczyć.
Na początku Pewel Wielka była jednym okręgiem szkolnym. Pierwsze wzmianki, które odnajdujemy w protokołach Okręgowej Rady Szkolnej w Żywcu z przełomu lat 1911r. i 1912r. oraz 1916r. podają nazwiska pierwszych nauczycieli, którzy zostali przeniesieni z innych miejscowości do Pewli Wielkiej:
- w 1912r. Antoni Chruściel – przeniesiony z Lipowej;
- w 1916r. Stanisław Mróz – przeniesiony z Tarnowa;
W 1922r. pojawia się również wzmianka o Oldze i Stanisławie Ślusarek (kierownik szkoły w Adamkach 1932/33). Nie ma konkretnej informacji, który z nauczycieli uczył w Adamkach. Natomiast w 1923 roku znajdujemy nazwisko Karoliny Grabowskiej, która była skierowana do Pewli Wielkiej- Adamki.
Zdjęcie nr 2 Fragment protokołu z posiedzenia Wydziału Wykonawczego, zawierającego wzmiankę o Karolinie Grabowskiej.
Prowadzenie nauki w domach było coraz trudniejsze, dlatego potrzeba wybudowania szkoły stała się priorytetem działań mieszkańców. 5 kwietnia 1929 roku 24 – osobowa Rada Gminy Pewel Wielka podjęła uchwałę o budowie wspólnej szkoły i zebraniu funduszy na ten cel. W tym czasie urząd wójta sprawował Józef Byrtek, a funkcję jego zastępcy pełnił Jan Byrtek.
Głównie ze względu na odległości między przysiółkami mieszkańcy Adamek rozpoczęli starania o budowę własnej szkoły, wycofując tym samym zgodę na powstanie jednej wspólnej pięcioklasowej placówki, jak proponował ówczesny inspektor szkolny Stanisław Wawszczak.
W tym czasie kierownikiem szkoły w Adamkach był m.in. Stanisław Katra. Dzieci uczyły się w wynajętej izbie na trzy zmiany po 1,5 godz. dziennie.
Szkoła od 1930r.
1 Klasowa Szkoła Powszechna Nr2 w Pewli Wielkiej na Adamkach
Od roku 1930 znajdujemy już więcej szczegółowych informacji o placówce. Pełna nazwa szkoły brzmiała: 1 Klasowa Szkoła Powszechna Nr 2 w Pewli Wielkiej na Adamkach. Budynek wykonany był z drewna bukowego i nie posiadał dostępu do wody pitnej. Lokal nie był wyposażony w sieć wodociągową, oświetlenie elektryczne, gazowe ani naftowe. W klasie znajdowała się miednica z wodą, ręcznik i mydło. Do ubikacji, która nie była skanalizowana, wychodziło się na zewnątrz.
W szkole istniała biblioteczka uczniowska, która liczyła 95 tomów. W siatce godzin znalazły się przedmioty takie jak:
- religia,
- język polski,
- rachunki,
- przyroda,
- geografia,
- historia,
- rysunki,
- roboty,
- śpiew,
- gry i gimnastyka
Tygodniowo odbywało się 30 godz. zajęć. Stanisław Katra- kierownik szkoły, uczył wszystkich przedmiotów poza religią, którą prowadził ks. Augustyn Jarosz.
Okręg szkolny obejmował przysiółki; Bigosy, Maciejni, Polana, Buławka, Marszałki, Olszówka oraz Adamki.
W 1931r. nauka została podzielona na dwie tury. Pierwsza grupa uczyła się od godz. 800-1100, a druga od 1100-1300. W tym samym czasie został utworzony pierwszy chór szkolny, na który dzieci chętnie uczęszczały.
Budowa nowej szkoły
1. Warunki w „starej” szkole
W raportach kontroli z lat 1945 – 1960 r. podkreślano, iż stan Publicznej Szkoły Powszechnej Nr 2 w Pewli Wielkiej - Adamkach jest bardzo zły. Ściany wynajmowanych izb były bardzo zawilgocone i zagrzybione, dachy często z licznymi przeciekami. Warunki pracy dydaktycznej były bardzo trudne. W szkole uczyła jedna nauczycielka – Eugenia Chrzanowicz. Pracowała z 129 uczniami. Dodatkowym problemem był brak gabinetu lekarskiego, lekarza i higienistki. Nauczyciel zaopatrzony był jedynie w skromnie wyposażoną apteczkę. Mimo braku świetlicy nauczyciel w 1950 zorganizował wydawanie śniadań. Wówczas na 128 uczniów nie skorzystało z tej akcji tylko 8 osób.
Zdjęcie nr 3 Fragment arkusza kontroli z 19 marca 1947r.
2. Komitet Budowy Szkoły
Ok. 1945r. Zawiązał się Komitet Budowy Szkoły, który zaczął działania w kierunku budowy nowej placówki. W skład komitetu wchodzili m.in.: Eugenia Chrzanwicz(kierowniczka szkoły od 1937r.), Władysław Lach (kierownik komitetu), Władysław Adamek.
Zdjęcie nr 4 Komitet Budowy Szkoły.
W 1949 roku podpisano umowę kupna i sprzedaży działek pod budowę, które zakupiono od Pana Augustyna Adamka z Pewli Wielkiej-14 arów, Marii Skórzakowej z Jeleśni – 12 arów oraz od Pana Michała Adamka –21 arów. Część ziemi była już w użyciu szkoły od 1912r. na podstawie kontraktu. Ziemia została zakupiona, ale do wybudowania szkoły pozostała jeszcze długa droga.
Zdjęcie Nr 5 Pierwsza strona umowy.
Zdjęcie nr 6 Druga strona umowy sprzedaży działek pod budowę szkoły.
Na przełomie lat 1950/1951 utworzono boisko o wymiarach 130m2 oraz ogród do nauki przyrody, który był nieco mniejszy i wynosił 100 m2. Zajęcia nadal trwały w salach wynajętych od mieszkańców Pewli Wielkiej.
W 1956 roku został przesłany do Wojewody Zarządu Budowlanego w Krakowie w celu akceptacji ostateczny projekt szkoły.
3.Rozpoczęcie budowy
W 1958 roku budowa szkoły ruszyła pełną parą. Przy budowie pracowali dorośli i dzieci, częściowo za odpłatą, a częściowo w czynie społecznym. Robotnicy przyjeżdżali własnymi traktorami i przywozili sprzęt budowlany. Niemal cały towar budowlany był dostarczany liniami Polskiej Kolei Państwowej. Pociągi z wagonami przyjeżdżały na stację w Hucisku i często były rozładowywane wieczorem a nawet w nocy. Towar przywożono m.in. z Wrocławia, Katowic, Wadowic, Rybnika, Bochni, Krakowa, Kuźni Raciborskiej.
Jak wynika z dokumentów z dnia 12 kwietnia 1960 r. Komitet Budowy Szkoły włożył spory wkład własny na rzecz budowy szkoły. Między innymi zakupiono 434m3 drzewa, 40 tys. sztuk cegieł oraz jeden wagon wapna. Zebrali także w gotówce 371,454 zł.
W czasie budowy wystąpiło wiele przeszkód, m.in. takich jak:
- powódź, która miała miejsce 29 czerwca 1958r. – utracono wszystkie materiały budowlane;
- huragan i ulewa, które wystąpiły 29 sierpnia 1959r. – utracono 20 ton piasku i żwiru oraz całe wapno, które wypłukała woda.
Budowę nadzorował inspektor Stanisław Figura. [1]
Szkoła została oddana do użytku w 1960 r.
Eugenia Chrzanowicz kieruje szkołą do 1967 r.
Lata 1967- 2002
Dyrektor szkoły: mgr Jan Kania
Nauczyciele: Jadwiga Będzińska, Eugenia Chrzanowicz, Renata Cwajna, Agata Jańczyk, Teresa Juraszek, Wiesława Kania, Zofia Kania, Natalia Irena Kubies, Stanisława Lizoń, Barbara Łoboz, Halina Niezabitowska, Barbara Rodak, Agata Rom, Józef Surma, Krystyna Wróbel.
Plac Zabaw
W latach siedemdziesiątych wykonano plac zabaw. Postawiono dwie huśtawki, karuzelę i piaskownicę, która stanowiła również miejsce do trenowania skoku w dal.
Basen
Organizator Kolonii PTSBW "TRANSROW" Rybnik oraz pracownicy szkoły i mieszkańcy wybudowali basen kąpielowy o wymiarach 21 m x 9 m. Wykonali instalację elektryczną i podłączyli pompę. Całkowity koszt wynosił 300 tysięcy złotych. Uroczystość z okazji otwarcia basenu nastąpiła 20 czerwca 1972 r. łodowisko powstało 13 stycznia 1971 r. Zajęcia odbywały się trzy razy w tygodniu: poniedziałki, wtorki, czwartki w godzinach od 1800 - 1900.
od roku 2002
Dyrektor szkoły: mgr Lucyna Słowik
Nauczyciele: mgr Bryndza Anna, mgr Cebrat Danuta, mgr Czul Sylwia, mgr Galas Beata, mgr Habdas Anna, mgr Harężlak Barbara, mgr Jandulski Marcin, mgr Juraszek Barbara, mgr Klimczak Anna, mgr Kulinicz Krystyna, mgr inż. Mizia Renata, mgr Niewdana Lucyna, mgr Paciorek - Krzyżowska Monika, mgr Piekarska Małgorzata, mgr Prochownik Lucyna, mgr Słowik Paweł, mgr Słowik Piotr, mgr Wojtarowicz Teresa, mgr Wójciak Krystyna
/Materiał przygotowały uczennice gimnazjum w ramach projektu edukacyjnego: Natalia Gabryś, Sandra Gabryś, Oliwia Piecha. Opiekunem projektu była Teresa Wojtarowicz /
[1] Materiały zebrano na podstawie dokumentacji znajdującej się w Archiwum Państwowym w Katowicach – Oddział w Żywcu, wykorzystano rozmowy z mieszkańcami.